Als één wijn symbool kan staan voor continue kwaliteit, dan is het wel Château Latour. In De Librije (***, 19,5 GM) vond op 9 september 2011 een bijzondere, door Maurice van Elburg georganiseerde proeverij plaats waarbij de grootste jaargangen vanaf 1959 werden geproefd. Het bevestigde dat de reputatie van Latour volledig terecht is: grootse wijn op het allerhoogste niveau.

Op het etiket van Latour – dat zeker al vanaf 1889 dezelfde lay-out heeft en slechts minieme wijzigingen heeft ondergaan – prijkt een toren met daarop een leeuw. Deze toren is een echte kasteeltoren uit de kinderboeken over ridders en piraten. Hoewel op het terrein van Latour een markante toren staat – in 1625 gebouwd als duiventoren – is Latour daadwerkelijk genoemd naar de vierkante torens (met kantelen) die al lang zijn verdwenen en ooit dienden als verdedigingswerken tegen piraten die vanaf de oceaan de Gironde opvoeren.

Het kasteel zelf is een niet bijster interessant Victoriaans bouwwerk. De chais zijn veel interessanter, maar echt spectaculair is de proefruimte: dit traditioneel wijngoed laat de wijnen proeven in een minimalistische, lichtovergoten ruimte met uitzicht op de direct aangrenzende wijngaarden, aan een design-proeftafel.

Geschiedenis

Het oudste document dat Latour noemt, is de toestemming van de Seigneur Pons aan Gaucelme de Castillon om een versterkte toren te bouwen in de gemeente van Saint Maubert. In 1378 duikt Château Latour op in de annalen van de Honderjarige oorlog van Jean Froissart. Hij vermeldt dat de “Tour de Saint Maubert” een fort dat werd bemand door Bretonse soldaten in dienst van de koning. Na een beleg van drie dagen werd het fort overmeesterd door het Anglo-Gascondische leger en zij vestigden er een garnizoen.

Op enig moment kwam het kasteel in handen van een familie Mullet. Zij lieten het land bewerken door boeren en kregen daarvoor een bepaalde opbrengst. Tegen het einde van hun eigenaarschap, rond de jaren 1670, werd de wijnrank op grote schaal aangeplant.

In 1670 werd het kasteel gekocht door Monsieur De Chavannes, privé-secretaris van koning Lodewijk XIV. In 1678 kwam het kasteel door een huwelijk in handen van een zekere De Clauzel. In 1695 trouwde Marie-Thérèse de Clauzel met Alexandre de Ségur, erfgenaam van Lafite. Binnen 20 jaar was de familie De Ségur hierdoor eigenaar geworden van twee van de meest gerenommeerde wijndomeinen op de planeet.

In de hierop volgende 82 jaar werden Latour en Lafite gezamenlijk bestuurd. Nicolas-Alexandre de Ségur, zoon van bovengenoemd paar, breidde de bezittingen nog uit met Mouton en Calon en werd door Lodewijk XV Prince des Vignes genoemd. Na zijn dood kwam Latour in handen van de nakomelingen van drie dochters van Ségur. Vanwege het aantal eigenaren – door de bizarre Napoleontische erfwet in Frankrijk – werd Latour in 1842 een Société Civile, nog altijd in handen van de erfgenamen van Ségur.

In 1962 werd Latour grotendeels verkocht. Een meerderheidsaandeel van 53% werd gekocht door S Pearson and Sons Ltd., het familiebedrijf van Lord Cowdray. Harvey’s of Bristol kocht 25% van de aandelen. Het restant bleef in handen van de familie Beaumont, directe erfgenamen van de Ségurs.

In 1988 kocht Allied Lyon’s, eigenaar van Harvey’s, de aandelen van Pearson en het merendeel van de aandelen van de Beaumonts voor £ 110 miljoen. In juni 1993 verkochten zij hun aandeel van 94% voor $ 129 miljoen aan Artémis, de holding van François Pinault. Medio november 2011 schatte Liv-ex de waarde van Latour op ruim € 1,2 miljard.

Wijngaarden

De totale omvang van de wijngaarden is 77 ha, waarvan 11 ha in 2005 werden aangekocht. De wijngaarden zijn beplant met meer dan 750.000 wijnstokken, waarvan 80% cabernet sauvignon, 18% merlot (in 1980 was dit nog 15%) en 2% cabernet franc en petit verdot.

De meeste wijnstokken van Latour zijn geplant op kiezelachtige heuveltoppen die tussen de 12 en 16 meter boven de Gironde uit rijzen. Alle wijngaarden liggen vlakbij de Gironde, die ook verantwoordelijk is voor de geologische complexiteit van de bodem en een dempende werking heeft op temperatuurschommelingen. Bovendien ligt de hele Bordeaux-streek vlakbij de Atlantische oceaan, die ook voor een mild klimaat zorgt.

De grand vin wordt gemaakt van de wijngaard l’Enclos, 47 ha, aan de westzijde direct aan de Gironde, met een maximale uitwerking op het microclimat van deze wijngaard. Aan de noord- en zuidzijde wordt de wijngaard afgebakend door een beekje, aan het oosten door moerasland. De grond van de wijngaard bestaat uit drie hoofdcomponenten:

• Kleiachtige kiezels: deze werden meer dan 3 miljoen jaar geleden afgezet op een ondergrond van mergelachtig sediment. Oorspronkelijk komen deze uit de Pyreneeën en het Centraal Massief en ze maken 50% tot 80% uit van de massa, afhankelijk van de hoogte op de heuvel. Deze lagen zijn gemakkelijk doordringbaar en laten het water door tot de onderliggende klei en mergel.
• Kiezelachtig zand: van veel recentere oorsprong, zo’n 100.000 jaar geleden afgezet, is dit in belangrijke mate aanwezig op de oostelijke en westelijke hellingen van l’Enclos. De kiezeltjes zijn veel kleiner en komen in mindere dichtheid voor.
• Mergelachtige klei: deze wordt hoofdzakelijk in het noordelijke deel van l’Enclos aangetroffen, maar komt ook in het zuidelijke deel voor, vlakbij de beek “Juillac”. Deze grond is bij uitstek geschikt voor de merlot.

Deze geologische karakteristieken dwingen de wortels van de wijnstok om diep te gaan, tot drie meter. De aanwezigheid van kleiachtige ondergrond zorgt ervoor dat de wijnstokken ook in zeer droge jaren, zoals 2003, een minimum aan water kunnen vinden en dus ook in dergelijke jaren van ernstige waterstress “actief” te blijven.

Sinds de 19^e eeuw zijn de wijngaarden al gedraineerd, zodat al het overtollige water direct wordt afgevoerd.

Naast l’Enclos heeft Latour nog 30 ha wijngaard met enkele hoogwaardige delen als “Petit Batailley” en “Pinada”, waarvan de tweede wijn Les Forts de Latour wordt gemaakt en van de jonge stokken ook nog een derde wijn Pauillac. De Les Forts de Latour is dus nadrukkelijk geen wijn van jonge wijnstokken, maar van andere wijngaarden. De grand vin Château Latour is de enige wijn die van de druiven van l’Enclos wordt gemaakt.

Vinificatie

Ook al heeft Latour de naam ultra-traditioneel te zijn, het domein was één van de eerste die roestvrijstalen vaten gebruikte, vanaf midden jaren 1960.

In 2001 werd de vatenruimte volledig gemoderniseerd. Momenteel staan er 66 stalen vaten van verschillende inhoud, variërend van 12 tot 170 hl. Latour wil elk afzonderlijk perceel ook afzonderlijk vinifiëren om de subtiele verschillen tussen de percelen te kunnen doorgronden en te kunnen experimenteren om een ultieme blend te kunnen maken.

Alle druiven worden direct na de oogst ontsteeld, gekneusd en op vat gedaan – afhankelijk van wijngaard en druivensoort. De jonge wijn blijft drie weken in deze watergekoelde vaten. Na de écoulage wordt de van kleine deeltjes gezuiverde wijn overgeheveld naar schone vaten voor de malolactische gisting. Begin december wordt de wijn overgestoken naar vaten van Frans eiken uit Allier en Nièvre om te rijpen – voor de grand vin ieder jaar 100% nieuwe vaten.

Vanaf midden januari begint het blenden onder leiding van Frédéric Engerer. Zij proeven elke wijn afzonderlijk – van elk perceel, per druivensoort. In samenspraak met keldermeesters Jacques en Eric Boissenot bepalen zij de blend die de grand vin Château Latour van die jaargang gaat worden en vervolgens voor de tweede en derde wijn.

De wijn blijft tot de zomer van het jaar na de oogst in de vatenruimte. Daarna worden de vaten naar de tweede kelder gebracht om de wijn een aanvullende 10 tot 13 maanden te laten rijpen.

De wijnen worden geklaard met het eiwit van 4 tot 6 eieren. De onzuiverheden krijgen ongeveer 45 dagen om naar de bodem te zakken, waarna de wijn wordt overgepompt naar schone voeders. Daarna wordt de wijn gebotteld.

Vanaf de jaargang 2007 hanteert Latour een speciaal “trace and authenticate”-systeem voor hun flessen. Op de website van Latour kan de code op de fles worden ingevoerd om de historie te achterhalen.

Kenmerken van de wijn

Voor veel liefhebbers is Latour het prototype van grote Bordeaux: aristocratisch, streng, beschaafd, vol, elegant, rijk en complex. Het bewaarpotentieel is mede door de forse tanninestructuur buitengewoon groot, veel jaargangen kunnen 40 tot 50 jaar ouderen. Latour is om dezelfde reden jong vaak niet aangenaam om te drinken; de wijn moet – afhankelijk van de kracht van de jaargang – 10 tot 15 jaar rijpen.